Thân gởi, quý Phụ huynh có con chuẩn bị vào Đại học

HỌC GIỎI cũng KHÔNG BẰNG định hướng đúng nghề (ngành học).

Trong xã hội hiện đại, việc con cái đạt thành tích cao trong học tập thường được xem như một thước đo quan trọng của sự thành công. Tuy nhiên, chỉ riêng học giỏi thôi thì không đủ để đảm bảo một tương lai bền vững và hạnh phúc cho con trẻ. Điều quan trọng hơn chính là định hướng đúng “ngành nghề” và “ hiểu nghề hiểu ngành “, nhằm giúp trẻ phát huy tối đa tiềm năng của mình và đạt được thành công bền vững.

Làm cha mẹ của thế hệ Gen Z cũng là một áp lực lớn bởi chúng khác chúng ta ngày xưa rất nhiều. GenZ muốn được chứng minh, thể hiện cái style riêng, hay dễ hiểu hơn gọi nôm na là cái “TÔI”, họ muốn được công nhận và làm những gì mình thích, khao khát một cách mãnh liệt hơn chúng ta rất nhiều. Điều đặc biệt chúng ta phải hiểu họ (Gen Z) đang sống trong thời đại công nghệ công nghiệp 4.0 bùng nổ, chưa kể đến sự bùng nổ gần đây của trí tuệ nhân tạo (AI) và ChatGPT.

Họ là ai? Họ phải làm gì?

Vì vậy, bố mẹ nên định hướng ngành nghề cho con ngay từ nhỏ, định hướng cho con một hướng đi đúng đắn phù hợp với bản thân ngay từ những năm học trung học cơ sở (THCS). Đây là giai đoạn các con bắt đầu bộc lộ rõ hơn về năng khiếu và chọn khối, chọn trường để theo học trung học phổ thông (THPT). Nếu để đến cuối THPT mới hướng nghiệp cho con thì đã quá muộn. Tại sao nhiều đứa trẻ học giỏi nhưng vẫn chỉ có một cuộc sống làng nhàng sau khi tốt nghiệp đại học, trong khi có những bạn chưa bao giờ được đánh giá cao trong suốt quãng đời học sinh, sinh viên nhưng cuối cùng lại rất thành công trong công việc. May mắn, chăm chỉ, sự hậu thuẫn từ gia đình,… có yếu tố đó, nhưng một yếu tố quan trọng là lựa chọn đúng ngành nghề phù hợp với năng lực của bản thân mới đem lại cuộc sống lý tưởng.

Có bao giờ bố mẹ tự hỏi: Con ơi, con có biết doanh nghiệp cần gì ở con khi tốt nghiệp đại học, cao đẳng hay không? Tôi tin rằng cũng có nhưng nếu có cũng rất và rất ít. Chúng ta thừa biết rằng, số đông ra trường, giới trẻ luôn thay đổi công việc, thay đổi môi trường làm việc. Bởi tại vì, các bạn không tìm thấy sở thích, điểm mạnh, việc mình giỏi ở trong đó. Lý do, xuất phát từ chọn nghề – chọn ngành. Khi cá nhân tôi đến với các chương trình talkshow liên quan đến nội dung hướng nghiệp, trong suy nghĩ các bạn trẻ: Học ngành gì để ra trường dễ có việc làm? Phụ huynh cũng không ngoài suy nghĩ này.

Như chúng ta biết, một trong những lý do quan trọng để bố mẹ hiểu rõ về tầm quan trọng của định hướng nghề nghiệp đúng đắn, bởi vì đó là sự thay đổi nhanh chóng của thị trường lao động. Trong kỷ nguyên số hóa và tự động hóa, nhiều công việc truyền thống đang dần biến mất hoặc thay đổi hình thức. Những ngành nghề mới liên tục xuất hiện, đòi hỏi nhiều kỹ năng và kiến thức mới. Nếu cha mẹ chỉ tập trung vào việc con học giỏi mà không xem xét xu hướng phát triển của thị trường lao động, con cái có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm cơ hội việc làm phù hợp sau này.

Bố mẹ à, con có thể không học giỏi nhưng nếu được định hướng ngành nghề từ sớm và lựa chọn được ngành nghề phù hợp với năng lực, tính cách của mình thì tương lai của con hoàn toàn rộng mở, hay ít nhất là con cũng không phải chịu nhiều áp lực, khó khăn sau này. Ép con học khối này, trường nọ chỉ để thỏa mãn ước vọng của bố mẹ (nếu có) thì tương lai sau này của con ai sẽ đảm bảo? Nhiều đứa trẻ thi đại học theo mong muốn của bố mẹ hay theo bạn bè, người thân… và cuối cùng đã phải bỏ dở vì không hợp, không theo được, hoặc các bạn ấy đã thực sự tìm được đam mê của mình. Tình trạng này hiện nay rất phổ biến, chưa kể nhiều trường đại học, cao đẳng.. tuyển sinh với những khẩu hiệu như: “Học ngành này, ra trường việc nhẹ lương cao, 100% có việc làm,” v.v.

Có bao giờ chúng ta tự hỏi?

Thi đỗ vào trường rồi thì con sẽ học những gì? Bao nhiêu phần trăm thực hành, cơ sở vật chất, kinh nghiệm giảng viên, nghiên cứu khoa học…? Phát triển những kỹ năng gì? Các tín chỉ như thế nào? Sau khi hiểu về ngành, con sẽ tìm hiểu về nghề tương ứng với ngành học. Ngoài bằng cấp đại học, cao đẳng con cần có thêm những kỹ năng gì? Vào công ty, con sẽ được làm những gì, có phải doanh nghiệp đào tạo lại hay không? Chưa hết, con đã có mục tiêu chưa? Nếu có, dựa vào đâu để có mục tiêu đó?

Bố mẹ cần cân nhắc những câu hỏi này để định hướng đúng đắn và hỗ trợ con trong quá trình chọn ngành nghề phù hợp. Nếu được, chúng ta nên chon giải pháp 5 câu hỏi tại sao. Đặt câu hỏi, con muốn thi vào ngành nào? (đây là tiền đề) – Sau đó hỏi câu hỏi tại sao (Why?) 5 lần. Tại sao con thi ngành đó (1 lần hỏi) và tiếp tục tương tự?. Chúng ta dựa vào tình huống này, tiếp tục hỏi đến tại sao lần thứ 5. Phụ huynh chắc chắn sẽ hiểu con bạn đang ở đâu và hiểu được gì trong chọn ngành, chọn nghề. Đây chính là bộ câu hỏi trắc nghiệm có chứng chỉ của Librating Structure. Lời khuyên nên đọc: “If you want to build a ship, don’t drum up people to collect wood and don’t assign them tasks and work, but rather teach them to long for the endless immensity of the sea “Antoine de Saint-Exupery. Tạm dịch “ Nếu bạn muốn đóng một con tàu, đừng kêu gọi mọi người đi lấy gỗ và đừng giao nhiệm vụ, công việc cho họ mà hãy dạy họ khao khát biển cả bao la vô tận”.

Bởi vậy!

Mỗi đứa trẻ đều có những thế mạnh và sở thích riêng. Việc định hướng nghề nghiệp đúng đắn giúp trẻ phát huy được những điểm mạnh và làm công việc mà chúng yêu thích. Một người làm việc trong lĩnh vực mà họ đam mê sẽ có động lực hơn, khả năng sáng tạo cao hơn và dễ dàng đạt được thành công hơn. Ngược lại, nếu trẻ phải theo đuổi một ngành nghề không phù hợp, dù có học giỏi đến đâu, chúng cũng khó có thể đạt được hạnh phúc và sự thỏa mãn trong công việc. Hãy đối chiếu triết lý IKIGAI (Nhật Bản) để tự hỏi: Làm sao để có công việc ổn định? Đó chính là câu trả lời chính xác nhất.

Cuối cùng, định hướng nghề nghiệp còn giúp trẻ phát triển kỹ năng mềm – những kỹ năng quan trọng không thể thiếu trong bất kỳ lĩnh vực nào. Kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề và quản lý thời gian là những yếu tố quan trọng giúp trẻ thích nghi và phát triển trong môi trường làm việc hiện đại. Và cũng là những “ kỹ năng “ cần thiết trước khi bước vào cánh cửa đại học, để học nhanh và kịp thời.

Chưa hết: Học ở trường – Học ở ngoài đời – Học kỹ năng – Học và ứng dụng AI khôn khéo và có đạo đức. Trong đó luôn nhớ: CHUYÊN MÔN – NGOẠI NGỮ – CNTT – KỸ NĂNG MỀM – AI là cốt lỏi vấn đề ra trường phù hợp với nhu cầu Doanh Nghiệp đang cần.

Do đó, việc bố mẹ hiểu rõ và quan tâm đến định hướng nghề nghiệp của con không chỉ giúp trẻ học giỏi mà còn đảm bảo một tương lai tươi sáng và thành công bền vững. Hãy lắng nghe, thấu hiểu và hỗ trợ con cái trong việc khám phá và phát triển bản thân, để chúng có thể chọn đúng ngành nghề phù hợp với chính mình.

Trước khi kết thúc bài viết chia sẻ cá nhân mình với phụ huynh, các bạn trẻ (genZ) nên nhớ: Phải xây dựng cho mình “ thương hiệu cá nhân” và “ mục tiêu “ rõ ràng. Bởi vì, không có mục tiêu đừng bao giờ nghĩ tới THÀNH CÔNG.

Bài đang Tạp chí Điện tử Lao Động Xã Hội tại đây

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO KỸ NĂNG MỀM QUỐC TẾ IKIGIA

  • Mua Sách Kỹ năng mềm – NXB Đại Học Huế tại đây
  • 35 Cao Thắng, phường Thanh Bình, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng.